Tới ngày 20/4/2022, Việt Nam đứng ở vị trí thứ hai trong danh sách các thành phố có chất lượng không khí kém nhất và mức ô nhiễm cao nhất - cụ thể là Hà Nội, theo đánh giá của IQAir - một tập đoàn công nghệ Thụy Sĩ chuyên về giám sát và làm sạch không khí.
Lý do cần bảo vệ hệ hô hấp trước ô nhiễm không khí
Khi không khí bị ô nhiễm, một trong những thành phần gây hại là bụi mịn, bụi siêu mịn (có kích thước nhỏ hơn 2,5 micromet). Khi chúng ta hít vào, những hạt bụi này sẽ đi vào phổi và theo dòng máu đến các cơ quan khác trong cơ thể, gây ra các phản ứng viêm ở nhiều nơi, đặc biệt là ở các cơ quan hô hấp trên như tai, mũi, họng và các cơ quan hô hấp dưới như viêm phế quản, viêm phổi. Do đó, việc bảo vệ hệ hô hấp là rất quan trọng. Ngay cả người có sức khoẻ bình thường cũng có thể bị ảnh hưởng bởi không khí ô nhiễm. Họ có thể có các triệu chứng như kích ứng mắt, da, mũi và cổ họng; ho, khạc đờm, tức ngực, khó thở khi tiếp xúc với không khí ô nhiễm. Những triệu chứng này sẽ biến mất khi không khí được cải thiện. Tuy nhiên, đối với người đã mắc các bệnh về phổi như hen suyễn, COPD thì không khí ô nhiễm có thể làm tăng các triệu chứng của bệnh như khó thở hơn, tức ngực hơn, ho và thở khò khè nhiều hơn.
Các nghiên cứu cho thấy rằng khi thời tiết xấu hoặc không khí ô nhiễm cao thì số lượng bệnh nhân nhập viện do các nguyên nhân liên quan đến hô hấp và tim mạch cũng tăng lên. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), không khí ô nhiễm là kẻ giết người âm thầm. Khoảng 30% số ca tử vong do ung thư phổi có liên quan đến không khí ô nhiễm. Tỉ lệ đột quỵ và các bệnh tim mạch chiếm khoảng 25%. Riêng với các bệnh về hô hấp, khoảng 43% số ca tử vong do các bệnh này có liên quan đến không khí ô nhiễm. Vì vậy, WHO đã khuyến cáo rằng nếu chúng ta không có những biện pháp để bảo vệ môi trường, giữ cho không khí trong lành và sạch sẽ, thì chất lượng không khí xấu sẽ ảnh hưởng đến sức khỏe của chúng ta và thế hệ con cháu sau này. Hậu quả của không khí ô nhiễm đối với hệ hô hấp của chúng ta Khi không khí kém chất lượng, khói bụi nhiều trong môi trường thì nhóm người bị ảnh hưởng nhiều nhất là những người đã có bệnh lý về hô hấp. Họ sẽ cảm thấy khó thở hơn, ho nhiều hơn, kèm theo tức ngực và các dấu hiệu của viêm cấp như viêm họng, viêm mũi, viêm tai,… Các nghiên cứu cho thấy rằng khi thời tiết xấu hoặc không khí ô nhiễm cao thì số lượng bệnh nhân nhập viện do các nguyên nhân liên quan đến hô hấp và tim mạch cũng tăng lên. Do đó, ngoài việc nâng cao ý thức bảo vệ môi trường tương lai, giảm thiểu các tác nhân gây ô nhiễm môi trường và không khí, thì việc quan trọng nhất là mỗi người cần phải biết cách bảo vệ và chăm sóc sức khỏe hệ hô hấp trước tình trạng không khí ô nhiễm.
Ảnh hưởng của ô nhiễm không khí lên hệ hô hấp
Khi chất lượng không khí kém, khói và bụi trong môi trường sẽ ảnh hưởng đến người mắc bệnh về hô hấp đầu tiên và rõ rệt nhất. Họ sẽ trải qua sự khó thở, ho nhiều và tức ngực, cùng với các triệu chứng viêm cấp như viêm họng, viêm mũi và viêm tai.
Các nghiên cứu cũng cho thấy, trong thời tiết khắc nghiệt hoặc khi ô nhiễm không khí cao, tần suất nhập viện do các vấn đề về hô hấp và tim mạch tăng cao. Vì vậy, ngoài việc bảo vệ môi trường và giảm thiểu các nguồn gây ô nhiễm, việc quan trọng nhất là mọi người cần phải biết cách bảo vệ hệ hô hấp và chăm sóc sức khỏe của mình trong tình hình ô nhiễm không khí ngày càng trầm trọng.
Biện pháp bảo vệ hệ hô hấp khỏi ô nhiễm không khí
Đối với những người hay mắc các bệnh về hô hấp, ngoài bụi thì khói và các mùi khó chịu cũng là những tác nhân gây ra các cơn cấp. Vì vậy, mọi người, kể cả trẻ em đều nên đeo khẩu trang khi ra ngoài để tránh hít phải khói từ các phương tiện giao thông, bụi từ các công trình xây dựng hay các mùi khó chịu. Chú ý phải chọn loại khẩu trang có thể lọc được bụi siêu mịn (khẩu trang y tế thông thường không có tác dụng). Đây là biện pháp đơn giản và hiệu quả để bảo vệ hệ hô hấp mà ai cũng có thể làm được.
Đối với những người bị hen hoặc COPD, cần phải tuân theo chỉ định của bác sĩ và dùng thuốc hàng ngày. Khi có các triệu chứng khó chịu hoặc khó thở, cần phải sử dụng thuốc cấp cứu theo hướng dẫn của bác sĩ. Nếu triệu chứng không giảm hoặc nặng hơn, cần phải đến bệnh viện ngay lập tức.
Ngoài ra, cần phải hạn chế tiếp xúc với các tác nhân gây dị ứng như bụi, phấn hoa, lông thú, mùi hóa chất,… và tránh các yếu tố kích thích như nhiệt độ quá lạnh hoặc quá nóng, khói thuốc lá, khí thải xe cộ,…
Để nâng cao sức đề kháng và chống lại các bệnh về hô hấp, cần phải duy trì một chế độ ăn uống lành mạnh, giàu vitamin và khoáng chất. Cần phải uống đủ nước mỗi ngày để giúp làm sạch và ẩm ướt niêm mạc hô hấp. Cũng nên tăng cường vận động thể lực, tập thể dục và thở sâu để giúp phổi hoạt động tốt hơn.
Cuối cùng, cần phải giữ cho không gian sống và làm việc luôn sạch sẽ và thoáng mát. Có thể sử dụng các thiết bị làm sạch không khí như máy lọc không khí, máy tạo ẩm,… để giảm thiểu bụi và các chất ô nhiễm trong không khí. Cũng nên trồng nhiều cây xanh trong nhà và xung quanh nhà để tạo ra không khí trong lành và tươi mát.
Đây là những biện pháp đơn giản nhưng hiệu quả để bảo vệ hệ hô hấp của bạn trước nguy cơ của không khí ô nhiễm. Hy vọng sẽ giúp ích cho bạn và gia đình trong hành trình bảo vệ sức khỏe.
